Ukryte pośród drzew, położone z dala od szlaków, wiedzą o nich tylko leśnicy i okoliczni mieszkańcy, a mowa o leśnych cmentarzach i mogiłach. Na terenie Nadleśnictwa Olsztynek jest ich kilkanaście.
Najbardziej znanym jest założony w drugiej połowie XIX wieku cmentarz ewangelicko-augsburski związany z wsią i majątkiem Zajączki. Centralną część cmentarza stanowi kaplica grobowa rodziny właścicieli majątku – Kramerów. Nad zdobionymi drzwiami znajduje się napis w języku niemieckim, pisany gotykiem, o treści: SELIG SIND DIE TOTEN DIE IN DEM HERREN STERBEN, co w języku polskim oznacza: „Błogosławieni są polegli, którzy zmarli w Bogu”. Cmentarz ma czytelny układ przestrzenny z dobrze zachowanymi oryginalnymi pomnikami nagrobnymi mieszkańców wsi.
Drugim największym miejscem pamięci na tym terenie jest cmentarz z okresu I wojny światowej położony niedaleko Drwęcka. Zostało na nim pochowanych 183 żołnierzy armii niemieckiej, którzy polegli 28 sierpnia 1914 roku w walkach o wieś Dröbnitz. Cmentarz usytuowany jest około 400 metrów na południe od wsi, w sosnowym lesie, na zboczu wzniesienia. Położony jest na ośmiu tarasach, z czego siedem zajmują żołnierskie mogiły, a jeden pełni funkcję komunikacyjną. Mogiły otoczone są krawężnikami z kamieni polnych.
Oprócz cmentarzy w lasach spotykamy też pojedyncze groby. W leśnictwie Dylewo w ubiegłym roku odnowiliśmy mogiłę Karla Skulskiego, który był leśniczym na wspomnianym terenie. Został zabity 9 marca 1945 r. prawdopodobnie przez żołnierzy Armii Czerwonej. Jego grób otoczony jest przez bukowy las. Z kolei w tym roku uzyskaliśmy zgodę na prace konserwatorskie na cmentarzu z okresu I wojny światowej zlokalizowanym nieopodal wsi Swaderki. Mamy nadzieję, że dzięki naszym staraniom pamięć o tych miejscach będzie trwać.
Czasami o śladach historii, grobach, mogiłach świadczy tylko roślinność. I tak w miejscach pochówków sadzono dawniej barwinek i bluszcz zwyczajny, czyli rośliny będące symbolem śmierci. Typowymi drzewami cmentarnymi były dęby symbol mocy i trwałości, lipy uznawane w tradycji wiejskiej jako święte, objawiające dobroć i głęboki spokój oraz cisy – o niezwykle twardym drewnie, które uosabiały przeciwieństwo kruchości ludzkiego życia. Przy grobach sadzono również brzozy, drzewa, które jak wierzono opłakiwały zmarłych, a symbolizowały dobroć i litość.
Wędrując przez lasy dobrze pamiętać o symbolice poszczególnych gatunków roślin. Bo znalezienie barwinka, czy bluszczu może świadczyć o jakimś miejscu pamięci.
źródło: Nadleśnictwo Olsztynek, tekst i zdjęcia Agnieszka Jurkiewicz
źródło: Nadleśnictwo Olsztynek, tekst i zdjęcia Agnieszka Jurkiewicz
