Wracamy do wtorkowego przedstawienia audytu za lata 2014-2018 w Gminie Miejskiej Ostróda. Tym razem na celowniku znalazł się zakup terenów po dawnym autodromie, na części których, jak wcześniej zapewniano, planowano urządzenie cmentarza.
Wątpliwości audytorów wzbudził zakup trzech działek o łącznej powierzchni blisko 90 hektarów. Na jednej z działek planowano utworzenie cmentarza, jednak, jak wynika z dokumentów, w momencie zakupu, a nawet w okresie starań o niego, wiadomo było, że powstanie w tym miejscu cmentarza jest z różnych względów wątpliwe.
Teren został nabyty od Agencji Mienia Wojskowego w roku 2017 z przeznaczeniem na cele publiczne, polegające m.in. na urządzeniu cmentarza komunalnego. Cena zakupu nieruchomości wynosiła 3.030.178,50 zł i płatna jest w 5 równych ratach.
Rozpoczynając starania o zakup nieruchomości Burmistrz Czesław Najmowicz wskazał m.in. cel określony w art. 6 pkt 9 ustawy o gospodarce nieruchomościami, tj. zakładanie i utrzymywanie cmentarzy. Wskazywano, że obecny cmentarz komunalny położony w Ostródzie przy ul. Spokojnej jest zbyt mały i w ciągu najbliższych kilku lat zabraknie na nim miejsca przeznaczonego na pochówek zmarłych.
Uzasadniając domagania się obniżenia ceny, ponownie przytaczany jest argument o cmentarzu, jednocześnie zaś wspomina się o kiepskich warunkach geotechnicznych (grunty organiczne nienośne – torfy), czy położeniu na terenach zalewowych rzeki Drwęcy (wysoki poziom wód gruntowych) oraz na obszarze Natura 2000;
Jak podkreśla audytor:
Powyższe wyraźnie wskazuje, że Burmistrz Miasta Ostróda miał wiedzę i świadomość, że teren, który zamierza nabyć na rzecz Gminy Miejskiej Ostróda, cechuje się ograniczonymi możliwościami wykorzystania na jakąkolwiek działalność, co zostało również wykazane w wykonanym operacie szacunkowym, w którym stwierdzono, że obszar całej wycenianej nieruchomości w blisko 60% stanowi teren podmokły, a niedrożność części rowów skutkuje zalaniem obszarów części jednej z działek. Dlatego istotne wątpliwości budzi fakt zainteresowania Burmistrza Miasta Ostróda zakupem nieruchomości i urządzeniem cmentarza na terenach, co do których nawet w operacie szacunkowym wskazuje się na teren zalewowy. Jednocześnie należy zwrócić uwagę, że ewentualne urządzenie cmentarza komunalnego możliwe było wyłącznie na jednej z działek o numerze 87/10
Agencja Mienia Wojskowego wyraziła wolę chęć bezprzetargowej sprzedaży 3 działek z zastosowaniem 50% bonifikaty za cenę 3.030.178,50 zł, rozłożonych na 5 równych rat. Jednocześnie wskazano, że warunkiem rozpoczęcia procedury sprzedaży nieruchomości jest podjęcie przez Radę Miejską uchwały w sprawie nabycia nieruchomości z przeznaczeniem na cele określone przez Agencję Mienia Wojskowego (cmentarz, drogi gminne, tereny zielone, kontynuowanie umowy użyczenia na rzecz stowarzyszenia IBiON) oraz wyrażeniem zgody na ustanowienie na nabywanej nieruchomości hipoteki łącznej w wysokości 8.000.000,00 zł.
Rada Miejska w Ostródzie podjęła uchwałę 26 października 2016 r., jednocześnie w §1 uchwały wskazane zostały 3 spośród 4 celów określonych przez Agencję Mienia Wojskowego, na jakie może zostać wykorzystana nieruchomość – wnioskodawca uchwały (Burmistrz Miasta Ostróda) pominął kontynuowanie użyczenia części terenu Instytutowi Bezpieczeństwa i Obrony Narodowej, choć wzmianka o tym fakcie została zamieszczona w uzasadnieniu do uchwały. Ponadto, w ramach uzasadnienia, jako główny cel nabycia nieruchomości wskazano potrzebę założenia nowego cmentarza dla Miasta Ostróda.
Po uzyskaniu zgody Rady Miejskiej na nabycie 3 nieruchomości, tj. działek o numerach 87/10, 87/5, 129/3, Burmistrz Miasta Ostróda w dniu 7 listopada 2016 r. ponowił swój wcześniejszy wniosek i potwierdził zamiar kontynuowania użyczenia części terenu Instytutowi Bezpieczeństwa i Obrony Narodowej z przeznaczeniem na strzelnicę, a także wskazał na zamiar urządzenia na nabywanej nieruchomości cmentarza oraz terenów zielonych służących rekreacji.
Podpisanie aktu notarialnego było poprzedzone spisaniem protokołu z dnia 25 stycznia 2017 r. w sprawie uzgodnienia warunków sprzedaży nieruchomości. W dokumencie strony akceptują podstawowe warunki transakcji.
Jak możemy przeczytać w audycie, spośród 23 punktów zawartych w protokole, szczególną uwagę należy zwrócić na wyraźne wskazanie, że nieruchomości nie są wolne od obciążeń, które wynikają z:
- wpisu do Rejestru Rezerwatów;
- nieograniczonej w czasie służebności przesyłu ustanowionej na rzecz „Energa Operator S.A.”;
- umów dzierżawy zawartych z Budimex S.A., spośród których najdłuższa będzie obowiązywała do dnia 31 sierpnia 2017 r.;
- umowy użyczenia z Instytutem Bezpieczeństwa i Obrony Narodowej, zawartej na czas oznaczony od dnia 19 lipca 2016 r. do dnia 18 lipca 2026 r.
Jak wynika z audytu, działający w imieniu Gminy, Burmistrz Miasta Ostróda oświadczył, że będzie kontynuować umowę użyczenia na dotychczasowych zasadach do 18 lipca 2026 roku na części działki, na której planowano utworzenie cmentarza. Było to sprzeczne z wcześniejszymi deklaracjami o utworzeniu cmentarza w ciągu kilku lat. Potwierdzając zobowiązanie do kontynuacji umowy użyczenia części działki 87/10 na rzecz IBION do 18 lipca 2026 r., musiał mieć świadomość, że w czasie jej obowiązywania nie będzie możliwości urządzenia cmentarza na nabywanym terenie.
Nie zważając na powyższe ograniczenia, 3 lutego 2017 r., Burmistrz Miasta Ostróda podpisał akt notarialny, którym w imieniu Gminy Miejskiej Ostróda nabył własność nieruchomość.
Z audytu wynika, że nie było konieczności nabycia wszystkich działek wchodzących w skład Autodromu.
Urządzenie cmentarza komunalnego było planowane wyłącznie na działce 87/10. W tym kontekście decyzja o zakupie działek o numerach 87/5 oraz 129/3 nie znajduje jakiegokolwiek uzasadnienia, tym bardziej, że dla każdej z działek ewidencyjnych prowadzona była odrębna księga wieczysta. Od samego początku wyrażano wolę nabycia trzech nieruchomości, jednocześnie mając świadomość, że urządzenie cmentarza możliwe będzie tylko na jednej z nich, tj. 87/10.
W tym kontekście, nabycie działek 87/5 oraz 129/3 należy uznać za działanie zmierzające do wyrządzenia Gminie Miejskiej Ostróda znacznej szkody majątkowej. Powyższego nie zmienia wskazanie, że oprócz urządzenia cmentarza, nieruchomości zostaną wykorzystane w celu realizacji zadań własnych gminy obejmujących sprawy zieleni i zadrzewień, ponieważ zdecydowana większość nabywanego terenu (działki 87/5 i 87/10) znajduje się w granicach administracyjnych innej jednostki samorządu terytorialnego – Gminy Ostróda (wiejskiej), co znacząco ogranicza zakres realizacji zadań własnych Gminy Miejskiej Ostróda.
I tu dochodzimy do kolejnej nieścisłości. Na podstawie art. 1 ust. 2 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych, o założeniu lub rozszerzeniu cmentarza komunalnego decyduje rada gminy. Tymczasem działka 87/10, na której planowane było urządzenie cmentarza, znajduje się poza granicami administracyjnymi Gminy Miejskiej Ostróda, co wskazuje, że wyłączną kompetencję do podjęcia decyzji o utworzeniu cmentarza na nabywanym terenie posiada Rada Gminy Ostróda. W analizowanych materiałach nie ma żadnego dokumentu mogącego potwierdzić porozumienie lub jakiekolwiek ustalenia obydwu samorządów w przedmiotowej sprawie.
Burmistrz Miasta Ostróda nie mógł w żaden sposób zagwarantować, że zostanie ona wykorzystana na cele związane z urządzeniem cmentarza, ponieważ wyłączna kompetencja w tym zakresie należy do innej jednostki samorządu terytorialnego. Tym samym zachowanie Burmistrza Miasta Ostróda nosi znamiona niedopełnienia obowiązków, które polegało na braku porozumienia z Gminą Ostróda w przedmiocie wyrażenia woli założenia cmentarza komunalnego. Natomiast nabycie nieruchomości, które nie będą służyły realizacji zadań własnych, należy uznać brak zachowania zasady gospodarności, ponieważ na podstawie decyzji Burmistrza, środki publiczne z budżetu Gminy Miejskiej Ostróda zostały wykorzystane z naruszeniem zasady oszczędności oraz wydajności.
W efekcie poniesione nakłady nie przyniosły żadnych efektów. Co więcej, trudno oprzeć się wrażeniu, że zaniechania Burmistrza Miasta Ostróda były skutkiem konsekwentnego unikania możliwości ograniczenia szkód, które poniosło Miasto, ponieważ nabyte zostały nieruchomości, których sens posiadania jest dalece wątpliwy. Ponadto fakt dysponowania przez Burmistrza dokumentami i wiedzą o obciążeniu nieruchomości oraz braku kompetencji do urządzenia cmentarza na terenie innej jednostki samorządu terytorialnego, wskazują na liczne uchybienia, wynikające z niedopełnienia obowiązków. Powyższe skutkowało wyrządzeniem Gminie Miejskiej Ostróda, szkody majątkowej, której wartość odpowiada co najmniej wysokości odsetek z tytułu ratalnego zakupu nieruchomości (109.078,13 zł), za czas, w którym Miasto nie może zrealizować planowanego cmentarza.
Uwzględniając dodatkowe koszty związane z zawarciem aktu notarialnego oraz koniecznością utrzymania i zabezpieczenia terenu do 2026 r. (upływ okresu użyczenia), niedopełnienie obowiązków przez Burmistrza, sprowadziło na Gminę Miasto Ostróda bezpośrednie niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody majątkowej, czyli stanowiło wypełnienie znamion czynu zabronionego, które zostały określone w art. 296 §1a kodeksu karnego.
Art. 296 §1a: Jeżeli sprawca, o którym mowa w § 1, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody majątkowej, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3
